Museum Agora

Het Agora-museum in de herbouwde Stoa van Attalos bevat voorwerpen uit vrijwel de gehele bewonings-geschiedenis van Athene. Wel worden er uitsluitend vondsten getoond die op de agora in Athene zijn gevonden. In de alleroudste tijden wordt het gebied nog als begraafplaats gebruikt, en uit Mykeense kamergraven komen dan ook talloze artefacten, terwijl nog in de Geometrische periode (900-700) er regelmatig crematie-graven worden aangelegd. Het agora-museum herbergt daarom enkele van de mooiste geometrische grafvazen die Griekenland rijk is. Maar ook uit de latere (klassiek-romeinse) periode zijn er talloze vondsten te zien.

Zeer bijzonder zijn de vele artefacten die te maken hebben met de werking van de Atheense democratie en juryrechtbanken. Zo zien we hier een fragment van een z.g. kleroterion, een machine die ervoor diende te zorgen dat de selectie van de jury bij diverse rechtbanken absoluut at random gebeurde. In de getoonde sleuven stopten burgers per ‘stam’ (de burgerij was over de eeuwen heen verdeeld over tien, elf of twaalf stammen afhankelijk van de periode) een bronzen biljet (pinax). Vervolgens trok de voorzittende magistraat middels weer een andere machine willekeurig een zwarte of een witte bal. Trok hij een zwarte bal, dan werd de hele rij (met daarin telkens een groep kandidaten uit alle stammen van Athene) afgewezen, waarna voor de volgende rij de procedure werd herhaald. Trok hij een witte bal, dan werden die burgers toegewezen aan de rechtbanken. De procedure werd herhaald totdat alle rechtbanken van voldoende juryleden waren voorzien.

 

Al even bijzonder zijn de vele getoonde ostraka (enkelvoud: ostrakon), een scherf met daarop gekrast de naam van een Atheens politicus die men om één of andere reden liefst tijdelijk de stad zag verlaten. De scherven werden gebruikt in de procedure die bekend stond als ostracisme. Eens per jaar werd de volksvergadering van Athene de vraag voorgelegd of men van mening was dat er burgers waren die ál te machtig waren en wel eens konden proberen om de macht aan zich te trekken. Als er minimaal 6000 burgers van mening waren dat dat het geval was, werd besloten tot een soort van impeachment procedure. De burgers werd gevraagd om de naam van de (volgens hen) verdachte burger op een scherf te krassen (papier was te duur voor dagelijks gebruik), waarna de burger wiens naam het meest werd genoemd voor een periode van tien jaar werd verbannen. Overigens betekende dit verder geen straf, zijn bezit bleef onaangeroerd en na 10 jaar mocht hij probleemloos terugkeren. Opvallend zijn de vele gevallen waarin bekende Atheense redenaars zijn genoemd.

 

Interessant is tenslotte nog de voorloper van de zandloper, de klepsydra (letterlijk ‘waterdief’), die gebruikt werd om de spreektijd bij o.a. rechtbanken volkomen gelijkmatig te verdelen. Water liep middels een tuitje uit een bovenstaand vat in een vaas. Zodra de desbetreffende vaas vol was, was er een bepaalde hoeveelheid tijd verstreken. Door nu de sprekers in een rechtszaak (aanklager, verdediging) een vooraf bepaald aantal ‘vazen’ toe te kennen, was het mogelijk dat aanklager en verdediging een exact gelijke spreektijd toe te kennen. Het hier getoonde exemplaar stamt uit de klassieke periode. In later tijd werden er veel geavanceerder exemplaren gemaakt, met vaak allerlei mechanische toevoegingen. Het principe bleef echter altijd hetzelfde.

 

 

 

 

 

 

 

Een kleine selectie van de overige vondsten wordt hieronder getoond:

 

Een Myceense Pyxis gemaakt van ivoor. Je kunt zien hoe een leeuw herten of geiten aanvalt. Plusm. 1200 voor Christus.
Een vroeg-geometrische krijgersvaas, met daarin de crematie-resten van de overleden krijger, en om de hals van de vaas zijn zwaard, 'gedood ' door hem te verdraaien.
Een laat-geometrische schenkkan (ca. 720 v. Chr.) met geometrische en figuratieve versiering. Zo zien we een strijdwagen, en op de hals van de vaas en optocht van krijgers.
Een juwelendoos (pyxis) uit de midden-geometrische periode. De drie paarden op het deksel staan symbool voor dezelfde luxe als in de doos aanwezig was.
Een miniatuur-replica van een beroemd beeld van Apollo, gemaakt van ivoor en met engelengeduld hersteld uit vele tientallen splinters.
idem
Een bronzen hoofd van de godin Nikè, oorspronkelijk verguld. 5e eeuw voor Chr.
Een parfumflesje in de vorm van een naakte atleet, die zichzelf een lint ombindt, symbool voor een overwinning in de (Panathenaïsche) Spelen, ca. 530 v. Chr.
idem
Een archaïsch ogend hoofd van een herme (Hermes-beeld), dat in werkelijkheid uit de 2e eeuw stamt. Afkomstige van de Stoa Basileios.
Een Hellenistisch-Romeins beeldje van een Sater, een half-menselijke volgeling van Dionysos. Let op de merkwaardige oren en het niet-klassieke hoofd.
idem